بررسی قاعده تعظیم شعائر الهی نسبت به حضور و فعالیت اقلیت‌‌های دینی و مذهبی در ج.ا.ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته فقه و حقوق دانشگاه مازندران

2 دانشیار رشته فقه و حقوق دانشگاه مازندران

3 استادیار رشته فقه و حقوق دانشگاه مازندران

10.22081/ijp.2025.71511.1064

چکیده

جمهوری اسلامی ایران، در تعاملات خود در عرصه سیاست داخلی نسبت به اقلیت‌‌های دینی (کلیمیان، مسیحیان و زرتشتیان)، نیازمند چارچوب و برنامه‌ای جامع و کامل بوده تا بتواند در عین حفظ شخصیت حقوقی اقلیت‌‌ها، با حفظ وحدت و منافع ملی، از ظرفیت وجودی آنها در راستای آرمان و اهداف انقلابی خود بهره‌مند شود. از سوی دیگر حضور اقلیت‌‌های دینی در بافت جامعه ایرانی، دارای سابقه‌ای چند هزار ساله بوده و تفکیک آنها از جامعه مسلمین غیر ممکن است. ازاین‌رو پس از انقلاب اسلامی، ضمن مشروعیت و قانونی شدن حضور و فعالیت‌‌های آنان، در جهت بهره‌مندی از ظرفیت آنها، سیاست‌‌های رفتاری مشخص و معین اتخاذ شده است. پژوهش حاضر در صدد است با بررسی منابع، مستندات و مصادیق قاعده تعظیم شعائر الهی و توجه به مواد قانونی پیرامون اختیارات و فعالیت‌‌های آنها، نسبت بین قاعده تعظیم شعائر و حضور و فعالیت اقلیت‌ها را مورد پژوهش قرار دهد. حضور و حمایت اقلیت‌ها در موضوعات مهم سیاسی از جمله تجلیل و تکریم رهبران جبهه مقاومت، محکومیت اغتشاشات و حوادث تروریستی (شاهچراغ، کرمان، سیستان و بلوچستان)، حضور و تشویق جهت شرکت در راهپیمایی‌‌های دینی و ملی (روز قدس، 22 بهمن) نمونه‌‌های همزیستی مسالمت آمیز اقلیت‌ها با جامعه مسلمین بوده و انقلاب اسلامی توانسته است از ظرفیت اقلیت‌ها در راستای تعظیم شعائر الهی و تحقق اهداف و آرمان‌‌های خود به نحو شایسته بهره‌مند شود. در این پژوهش با رویکرد توصیفی - تحلیلی، با نوع تحقیق تطبیقی و روش تحلیل نظریه مبنا برای تحلیل داده‌ها استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Examination of the Principle of Honoring Divine Symbols in Relation to the Presence and Activities of Religious and Sectarian Minorities in the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • ابوالفضل نوریان 1
  • محمدمهدی زارعی 2
  • علی اکبر جهانی 3
1 دانشجوی دکتری رشته فقه و حقوق دانشگاه مازندران
2 دانشیار رشته فقه و حقوق دانشگاه مازندران
3 استادیار رشته فقه و حقوق دانشگاه مازندران
چکیده [English]

Abstract
The Islamic Republic of Iran, in its domestic political interactions with religious minorities (Jews, Christians, and Zoroastrians), requires a comprehensive framework and strategy that, while preserving the legal identity of these minorities, also maintains national unity and interests, and utilizes their potential in line with its revolutionary ideals and goals. On the other hand, the presence of religious minorities within the fabric of Iranian society has a history spanning several millennia, and separating them from the Muslim population is impractical. Accordingly, after the Islamic Revolution, not only was their presence and activity legitimized and legalized, but specific behavioral policies were also adopted to benefit from their capacities. This study seeks to examine the relationship between the principle of honoring divine symbols (ta‘zim sha‘a’ir Allah) and the presence and activities of minorities by analyzing sources, legal texts, and examples of the application of this principle, alongside relevant legal provisions concerning their rights and activities. The participation and support of minorities in major political events—such as honoring resistance leaders, condemning unrest and terrorist incidents (Shah Cheragh, Kerman, Sistan and Baluchestan), and participating in or encouraging participation in religious and national demonstrations (Quds Day, February 11)—are examples of the peaceful coexistence of minorities with the Muslim community. The Islamic Revolution has been able to utilize the presence of minorities effectively to honor divine symbols and realize its objectives and ideals. This research adopts a descriptive-analytical approach, using a comparative type of study and a theory-based analytical method for data analysis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Principle of honoring divine symbols
  • religious and sectarian minorities
  • Constitution of the Islamic Republic of Iran
  • governance-oriented jurisprudence
  • political jurisprudence
* قرآن کریم
آریامنش، بشیر. (1390). حقوق اقلیت‌ها از منظر قانون اساسی و موازین بین‌المللی، مجله تعالی حقوق، 4(13،14)، صص 8 -14.
ابن فارس، احمد بن فارس. (1404ق). معجم مقاییس اللغة. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
اراکی، محسن. (1439ق). فقه الشعائر الاسلامیة. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
اسلامیان، محمدمهدی؛ مقیمی حاجی، ابوالقاسم. (1402). الزامات اجرای قاعده تعظیم شعائر الهی در عرصه‌‌های حکمرانی، فصلنامه حکومت اسلامی، 28(108)، شماره دوم، صص 12- 18.
بجنوردى، سیدمحمدحسن. (1419ق). القواعد الفقهیة. قم: نشر الهادی.
پروین، خیرالله؛ سپهری‌فر، سیما. (1393). حقوق اقلیت‌ها در قانون اساسی (با تأکید بر اماکن، دارایی‌ها و حقوق سیاسی)، دو فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، شماره 73، صص 9- 13.
جوهرى، اسماعیل بن حماد. (1376ق). الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة. بیروت: دارالعلم للملایین.
رحیمی، مرتضی. (1388). تعظیم و بزرگداشت شعائر الهی در آینه فقه اسلامی. آموزه‌‌های فقه مدنی، شماره 2، پیاپی 31، صص 10- 19.
سبزواری، سیدعبد الاعلی. (1413ق). مهذب الاحکام (چاپ اول). قم: موسسه المنار.
صرامی، سیف الله. (1398). بازخوانی دلیل تعظیم شعائر؛ حکم، موضوع و متعلق. فصلنامه علمی - پژوهشی فقه، شماره سوم، 28(99)، صص 16- 22.
صفار، محمد بن حسن. (1404ق). بصائر الدرجات. تهران:موسسه اعلمی، چاپ اول
علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1403). المیزان فی تفسیر القرآن (چاپ دوم، ج5، 14). قم: موسسه نشر اسلامی.
طبرسی، علی بن فضل بن حسن. (1415). مجمع البیان. بیروت: نشر مکتبه العلمیه الاسلامیه.
طوسی، محمد بن حسن (شیخ طوسی). (1409). التبیان فی تفسیر القرآن (چاپ اول). قم: مکتب اعلام اسلامی.
عاملی، محمد بن الحسن الحر العاملی. (1414ق). وسائل الشیعه (چاپ دوم). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فراهیدى، خلیل بن احمد. (1410ق). کتاب العین (چاپ دوم). قم: نشر هجرت.
فیروزآبادى، محمد بن یعقوب. (1415ق). القاموس المحیط. بیروت: دارالکتب العلمیة.
قاسمی، محمد علی. (1382). اقلیت‌ها در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه مطالعات راهبردی، سال ششم، شماره 4، صص 15- 18.
کلینی، محمد بن یعقوب. (1363). الکافی (چاپ دوم). تهران: دار الکتب الاسلامیه.
مجلسى، محمدباقر بن محمدتقى. (1410ق). بحار الأنوار. بیروت: مؤسسة الطبع والنشر.
مدنى، على خان بن احمد. (1384ق). الطراز الأول والکناز لما علیه من لغة العرب المعول. مشهد مقدس: مؤسسة آل البیت^ لاحیاء التراث.
معین، محمد. (1386). فرهنگ فارسی (چاپ چهارم). تهران: ادنا.
مهرپور، حسین. (1376). حقوق بشر و راهکارهای آن. تهران: نشر اطلاعات.