منطق قدرت معنوی؛ مسئله‏ای جدید در مطالعات قدرت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق علیه السلام

10.22081/ijp.2025.71714.1070

چکیده

قدرت از مباحث کلیدی علوم سیاسی است و از ابعاد مختلف مورد کنکاش قرار گرفته است. مسئله ما این است که چگونه یک قدرت محدود و معدود که در ظاهر متلاشی شده، در تاریخ به‌عنوان پیروز مطرح می‏شود و آنکه در ظاهر پیروز شده، شکست خورده و منفور معرفی می‏شود. این مسئله از مسائلی است که کمتر در مطالعات قدرت ‌شناسی به آن پرداخته شده است. این بحث را با استفاده از روش دلالت و با تأکید بر اندیشه آیت الله خامنه‏ای مورد کنکاش قرار می‏دهیم. یافته تحقیق حکایت از آن دارد آنچه دو عامل قدرت مادی و معنوی را از یکدیگر سوا می‏کند و تمایز می‏بخشد جهت‌گیرىِ آن دو است. جهت‏گیرىِ قدرت معنوی توحید، صلاح و فلاح و نجات انسان از بی‏عدالتی و مصائب مادّی و معنوی است، حال آنکه در قدرت مادی توحید نقش محوری ندارد و منفعت مادی و دنیوی صاحبان رسانه و سلاح و سرمایه حرف اول و آخر را می‏زند و آنچه مهم نیست سرنوشت انسان‏هاست. آنچه در اندیشه الهی اصالت دارد قدرت معنوی است و قدرت مادی باید در خدمت قدرت معنوی قرار بگیرد، اما باید دانست که در مصاف قدرت مادی و معنوی، پیروزی از آن قدرت معنوی است؛ گرچه در ظاهر شکست بخورد. البته مدت زمان و کوتاهی و بلندی آن را صبر و ایمان مؤمنان رقم می‏زند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Logic of Spiritual Power: A New Issue in Power Studies

نویسنده [English]

  • رضا لک زائی
معهد الإمام الصادق (ع) لبحوث العلوم الإسلامیة
چکیده [English]

Power is one of the key topics in political science and has been explored from various dimensions. The central question of this study is: how can a seemingly limited and defeated power be portrayed as victorious in history, while the apparent victor is considered defeated and despised? This issue has received relatively little attention in power studies. The discussion is analyzed using the method of implication (dalālat) with a focus on the thought of Ayatollah Khamenei. The findings of this research indicate that the fundamental distinction between material and spiritual power lies in their orientation. The orientation of spiritual power is rooted in monotheism, righteousness, salvation, and the liberation of humanity from both material and spiritual injustice and suffering. In contrast, material power lacks a monotheistic core and is driven by the worldly and material interests of those who control media, weapons, and capital, with little concern for human destiny. In divine thought, spiritual power holds primacy, and material power is meant to serve spiritual power. Ultimately, in the confrontation between material and spiritual power, true victory belongs to spiritual power—even if it may appear defeated outwardly. The duration and outcome of this confrontation are determined by the patience and faith of the believers.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ayatollah Khamenei
  • logic of power
  • material power
  • spiritual power
  • truth and falsehood
* قرآن کریم.
امام خمینی، روح الله. (1378). صحیفه امام (ج1، 3، 5، 16). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی&.
امام خامنه‌ای، سیدعلی. (22/8/1378). بیانات در دیدار جمعی از پاسداران انقلاب اسلامی. پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری: https://farsi.khamenei.ir.
امام خامنه‏ای، سیدعلی. (9/4/1397). بیانات در مراسم دانش‌آموختگى دانشجویان دانشگاه امام حسین×. پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری: https://farsi.khamenei.ir.
امام خامنه‏ای، سیدعلی. (4/10/1382). پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری: https://farsi.khamenei.ir.
امام خامنه‏ای، سیدعلی. (18/8/1368). تفسیر سوره ملک؛ آیه 1 و 2. پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری: https://farsi.khamenei.ir.
امام خامنه‏ای، سیدعلی. (19/10/1365). خطبه‌های نماز جمعه‌ تهران. پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری: https://farsi.khamenei.ir.
امام خامنه‏ای، سیدعلی. (6/5/1392). بیانات در دیدار دانشجویان‌. پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری: https://farsi.khamenei.ir.
امام خامنه‏ای، سیدعلی. (12/10/1370) در مراسم صبحگاه نظامى پایگاه منطقه‌ى دوم دریایى نیروى دریایى ارتش جمهورى اسلامى ایران در بوشهر. پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری: https://farsi.khamenei.ir.
امام خامنه‏ای، سیدعلی، (1397). طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن (چاپ بیستم). تهران: انتشارات مؤسسه ایمان جهادی.
امام خامنه‌ای، علی، (1398). شرح بخش‌هایی از نهج‌البلاغه. تهران: دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای.
امام خامنه‏ای، سیدعلی حسینی، (1402). تفسیر سوره حشر. تهران: انتشارات انقلاب اسلامی.
ارجینی، حسین؛ لک‏زایی، رضا. (1398). ایضاح مفهومی قدرت در اندیشه سیاسی امام خمینی&. دوفصلنامه معرفت سیاسی. 11(22)، صص ۹۳ - ۱۰۸.
تیندر، گلن. (1398). تفکر سیاسی (مترجم: محمود صدری). تهران: علمی و فرهنگی.
حرانى، حسن بن على بن شعبه، (1376). تحف العقول (مترجم: پرویز اتابکى با عنوان رهاورد خرد). تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
خواجه نصیرالدیـن طوسـی، محمدبن محمـد. (1367). اسـاس الاقتباس (مصحـح: محمدتقـی مدرس رضـوی). تهـران: دانشـگاه تهـران.
عراقی، ضیاءالدیـن. (1361). بدائـع االفـکار فـی األصـول (ج1، تقریـرات میـرزا هاشـم آملـى). نجـف اشـرف: المطبعـة العلمیـه.
کلینی، محمد بن یعقوب. (1430ق). الکافی (به اهتمام: محمد حسین الدرایتی). قم: دارالحدیث.
لک‏زایی، نجف؛ لک‏زایی، رضا. (1398). «چهره چالشی قدرت؛ از شر ضروری تاخیر وجودی با تأکید بر اندیشه سیاسی امام خمینی&». دوفصلنامه پژوهش‌‌های سیاست اسلامی. 7(16)، صص ۷۳ - ۹۴.
لوکس، استیون. (1370). قدرت: فر انسانی یا شکوه شیطانی (مترجم: فرهنگ رجایی). تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
مورگنتا، هانس جی. (1384). سیاست میان ملت‏ها (مترجم: حمیرا مشیرزاده، چاپ سوم). تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌الملل.
نای، جوزف. (1389). قدرت نرم (مترجم: محسن روحانی و مهدی ذوالفقاری، چاپ چهارم). تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
نای، جوزف. (1392). آینده قدرت (مترجم: احمد عزیزی). تهران: نشر نی.
نجفى، کاشف الغطاء. (1422ق). کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء (ج3). قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه.
وبر، ماکس. (1384). اقتصاد و جامعه (مترجمان: عباس منوچهری، مهرداد ترابی‌نژاد، مصطفی عمارزاده). تهران: سمت.