بررسی الحاق ایران به پیمان شانگهای بر اساس قاعده نفی سبیل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه امام صادق (ع)

10.22081/ijp.2025.68778.1045

چکیده

قاعده نفی سبیل، به‌عنوان یکی از اصول مهم در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تأکید می‌کند که کافران نباید بر مسلمانان سلطه داشته باشند و باید مانع نفوذ و تسلط آن‌ها شد. در دو دهه اخیر، موضوع عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای به‌طور مکرر مطرح شده است. این در حالی است که بسیاری از کشورهای عضو این سازمان غیرمسلمان هستند؛ این مسئله نگرانی‌هایی را درباره ارتباط میان عضویت ایران در این سازمان و نقض قاعده نفی سبیل ایجاد کرده است. با این حال، یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای، لزوماً ناقض این قاعده نیست. البته ضروری است حکمرانان و سیاست‌مداران حوزه سیاست خارجی دقت و تدابیر لازم را اتخاذ کنند تا پیوستن به این سازمان به فرصتی برای نفوذ قدرت‌های شرقی تبدیل نشود.
این پژوهش به شیوه کتابخانه‌ای انجام شده و از منابع معتبر و نظرات کارشناسان این حوزه بهره گرفته است. همچنین، ضمن مطالعه تطبیقی مفاد پیمان سازمان همکاری‌های شانگهای با قاعده فقهی نفی سبیل، تلاش شده تا تحلیل جامعی ارائه شود. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کاربردی محسوب می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Examination of Iran’s Accession to the Shanghai Cooperation Organization Based on the Principle of Nafy Sabil

نویسنده [English]

  • sajjad hemati boroujeni
دانشگاه امام صادق (ع)
چکیده [English]

The principle of nafy sabil (denial of domination) is one of the key foundations of the Islamic Republic of Iran’s foreign policy. It asserts that non-believers should not hold authority over Muslims and that their influence and domination must be prevented. Over the past two decades, the issue of Iran’s membership in the Shanghai Cooperation Organization (SCO) has been raised repeatedly. However, since many of the member states of this organization are non-Muslim, concerns have emerged regarding whether Iran’s membership could contradict the principle of nafy sabil. Nevertheless, the findings of this study indicate that joining the SCO does not necessarily violate this principle. However, it is crucial for policymakers and foreign affairs officials to exercise vigilance and adopt proper strategies to ensure that this membership does not become a gateway for Eastern powers to gain influence over Iran. This research is based on a library method, drawing on credible sources and expert opinions in the field. Through a comparative study of the provisions of the Shanghai Cooperation Organization treaty and the Islamic legal principle of nafy sabil, this study aims to provide a comprehensive analysis. It is categorized as applied research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shanghai Cooperation Organization
  • principle of nafy sabil
  • Iran
  • independence
  • China
ابطحی، احسان. (1388). سازمان همکاری‌‌های شانگهای، شهروند، 2(62)، صص 14-33.
انوری، حمیدرضا؛ رحمانی موحد، مرتضی . (1388). سازمان همکاری شانگهای چشم‌اندازی به‌سوی جهان چندقطبی (چاپ دوم). تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
بجنوردی، سیدحسن. (۱۴۱۹ق). القواعد الفقهیه (محقق: مهدی مهریزی و محمدحسن درایتی، چاپ اول). قم: الهادی.
بذرپور، فرزانه. (1385). نگاهی متفاوت به سازمان همکاری شانگهای. ماهنامه ایراس، 3(14)، صص 187-200.
حاجی یوسفی، امیرمحمد، الوند، مرضیه سادات. (1387). ایران و سازان همکاری شانگهای: هژمونی و ضدهژمونی. پژوهشنامه علوم سیاسی، شماره 2، سال سوم، صص 22-43.
حقیقی ابوالفضل. (1388). ایران و سازمان همکاری شانگهای. گزارش، 18(208)، صص 56-88.
زاهدی انارکی، مجتبی. (۱۳۸۵). سازمان همکاری شانگهای از تئوری تا عمل، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، 4(55)، صص 92-114.
زینوی‌وند، علی؛ محمدی، کیمیا. (۱۳۹۳). قاعده نفی سبیل در اندیشه اسلامی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، 3(36)، صص100-130.
شیخ انصاری، مرتضی. (۱۴۱۵ق). کتاب‌المکاسب (چاپ اول). قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
شیخ صدوق، محمد بن علی. (۱۴۱۳ق). من لایحضره الفقیه (محقق و مصحح علی‌اکبر غفاری، چاپ دوم ). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
علی‌دوست. (‍۱۳۸۳). قاعده نفی‌سبیل، در مقالات و بررسی‌ها، شماره ۷۶. صص 3-11.
عمید زنجانی، عباسعلی. (۱۳۹۲). قواعد فقه (ج3، چاپ اول). تهران: سمت.
فاضل لنکرانی، محمد. (‍۱۳۸۳). القواعد الفقهیه. قم: مرکز فقه ائمه اطهار(ع).
نجارزاده، نیما. (1400). سازمان همکاری شانگهای، حق‌گستر (پایگاه نشر مقالات حقوقی). بی‌جا: بی‌چا.
Sanam Vakil, (2006), “Iran: Balancing East against West”, The Washington Quarterly, 29, 4, Autumn 2006.
Shanghai Cooperation Organization‚ 2004/01/07, http://www.fmprc.gov.cn/ eng/topics/sco/t57970.htm