عوامل علّی فرهنگی امنیت اجتماعی از منظر قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه قرآن مطالعات اجتماعی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ، قم . ایران

10.22081/ijp.2025.72080.1077

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی عوامل علّی امنیت اجتماعی از منظر قرآن کریم، به تحلیل آیات قرآن و استخراج مفاهیم مرتبط با این موضوع پرداخته است. با استفاده از روش تحلیلی-تفسیری و تحلیل محتوای کیفی، عوامل علّی در چهار دسته اصلی شامل عوامل فرهنگی و ذهنی، اجتماعی و ارتباطی، دینی و الهی، و ساختاری و مهاجرتی دسته‌بندی شده‌اند که در این پژوهش عوامل علّی فرهنگی مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد‌. نتایج نشان می‌دهد که مفاهیمی مانند تقوا، عدالت، وفای به عهد و اراده الهی از عوامل مهم علی و فرهنگی هستند و نقش مهمی در شکل‌گیری امنیت اجتماعی ایفا می‌کنند. در مقابل، عواملی علّی فرهنگی دیگری مانند شایعه‌سازی، تعصب و لجاجت می‌توانند امنیت اجتماعی را تضعیف ‌کنند. این پژوهش برخلاف نظریه‌های غربی مانند مکتب کپنهاک که بر عوامل بیرونی و ساختاری تأکید دارند، بر پایه‌های دینی و ارزش‌های اخلاقی استوار است. یافته‌های این تحقیق می‌تواند به‌عنوان پایه‌ای برای تحقیقات آینده در جهت بومی‌سازی نظریه‌های امنیت اجتماعی براساس آموزه‌های دینی مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Causal Cultural Factors of Social Security from the Perspective of the Holy Quran

نویسنده [English]

  • Mohammad Bahrami
Assistant Professor, Department of Quran and Social Studies, Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran
چکیده [English]

This study aims to examine the causal factors of social security from the perspective of the Holy Quran by analyzing its verses and extracting concepts related to this subject. Using an analytical-exegetical method and qualitative content analysis, the causal factors were categorized into four main groups: cultural and cognitive, social and communicational, religious and divine, and structural and migratory. This research focuses on cultural causal factors. The results show that concepts such as taqwa (piety), justice, fulfilling covenants, and divine will are among the important causal and cultural factors that play a significant role in shaping social security. In contrast, other cultural causal factors such as rumor-mongering, prejudice, and stubbornness can undermine social security. Unlike Western theories such as the Copenhagen School, which emphasize external and structural factors, this research is grounded in religious foundations and moral values. The findings of this study can serve as a basis for future research aimed at indigenizing social security theories based on religious teachings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social security
  • cultural factors
  • group identity
  • education
  • Quran
* قرآن کریم.
** نهج البلاغه.
الطایی، علی. (1378). بحران هویت قومی در ایران‌. ‌‌تهران: شادگان.
بوزان، باری. (1395). چارچوبی تازه برای تحلیل امنیت (مترجم: علی رضا طیب). تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
بوزان؛ باری. (1390). مردم، دولت‌‌ها و هراس (مترجم: پژوهشکده مطالعات راهبردی). ‌‌تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
خانی، عبدالله. (1383). نظریه‌های امنیت. ‌‌تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
رهبری، مهدی. (1388). معرفت و قدرت معمای هویت. تهران‌: کویر.
زهیری‌؛ علی رضا. (1389). جمهوری اسلامی و مسئله هویت ملی. ‌‌قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
صبحی صالح. (1387). نهج البلاغه‌ (چاپ اول). بیروت.
صدوق (محمد بن علی). (1417ق). الامالی.‌ قم‌: البعثه.
صدوق (محمد بن علی). (1403) الخصال. ‌‌قم: نشر اسلامی.
طباطبایی، محمدحسین‌. (بی‌تا). تفسیر المیزان. قم: نشر اسلامی.
طوسی(محمد بن حسن). (1414ق). الامالی. ‌‌قم: دارالثقافه للطباعه و النشر و التوزیع.
فخر رازی، محمد بن عمر. (۱۴۲۰ق). مفاتیح الغیب. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فیض کاشانی. (1415‌ق). الوافی. اصفهان: مکتبه الامام امیر المومنین علی ×‌.
لیثی واسطی، علی. (بی‌تا). عیون الحکم و المواعظ‌ (محقق: بیرجندی). بی‌جا: دارالحدیث.
مکارم شیرازی، ناصر. (بی‌تا). تفسیر الامثل فی تفسیر کتاب الله المنزل. بی جا: بی نا.
گیدنز، آنتونی. (1398). تجدد و تشخص: جامعه و هویت شخصی در عصر جدید (مترجم: ناصر موفقیان) ‌‌تهران: نشر نی.
نوری طبرسی، میرزا حسین (1408). مستدرک الوسائل. بیروت: آل البیت.
نویدنیا‌، منیژه. (1388). امنیت اجتماعی: کاربرد این مفهوم در فرایند تشکیل هویت کردی. ‌‌تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.